|
|
|
Βιώνουμε αναμφίβολα μία αγορά, μία κοινωνία που κυριαρχείται από το φόβο και την ανασφάλεια. Διαπιστώνουμε ότι η παρούσα οικονομική κρίση είναι μοναδική στην ιστορία της ανθρωπότητας – επομένως ότι είναι πολύ επικίνδυνο να συνεχίζουμε να στηριζόμαστε στους γνωστούς μας κανόνες και στα πρότυπα συμπεριφοράς που γνωρίζαμε. Δεν υπάρχουν ιστορικά συγκριτικά στοιχεία, δεν υπάρχει αντίστοιχη «μνήμη» – οι αναφορές στην κρίση των διαδικτυακών εταιρειών, στην προηγούμενη κρίση των τραπεζών και στη μεγάλη ύφεση του 1929 δεν μας βοηθούν καθόλου. Εν τούτοις, όλοι εμείς χρειαζόμαστε ιστορικά στοιχεία, δεδομένα από το παρελθόν, πρότυπα και πρακτικά παραδείγματα για να μπορούμε να καταλαβαίνουμε τι συμβαίνει, να συγκεκριμενοποιούμε τα προβλήματα και να βρίσκουμε λύσεις.
Τόσον καιρό τώρα διαπιστώνουμε ότι «καταναλώνονται» τεράστιες ποσότητες χρημάτων, στην προσπάθεια των κυβερνήσεων να σταθεροποιηθεί το σύστημα. Οι Η.Π.Α. αποφάσισαν να προσφέρουν ένα πακέτο στήριξης της οικονομίας τους ύψους 800 δις $, η Γερμανία 50 δις €, πολλές άλλες χώρες το ίδιο. Τι αποτέλεσμα όμως μπορούν να έχουν τέτοια ποσά, όταν μόνο η γερμανική τράπεζα HRE χρειάζεται ήδη 100 δις € για να επιβιώσει, η αμερικανική Citti πολύ περισσότερα (κανείς δεν γνωρίζει πόσα), η General Motors παρουσιάζει ζημίες ύψους 10 δις $ μόνο το τελευταίο τρίμηνο και η πτώση των τιμών των ακινήτων στις Η.Π.Α. θα μπορούσε να κοστίσει στην οικονομία της περί τα 8 τρις $;
Και το χειρότερο όλων: Με την τεράστια μείωση της κερδοφορίας (πόσο μάλλον της ζημίας) του συνόλου σχεδόν των επιχειρήσεων που ήδη καταγράφεται για το 2008, ενώ προβλέπεται σχεδόν με ασφάλεια για το 2009, από πού θα εξασφαλίσουν τα κράτη τα δημόσια έσοδα (φορολογία) που απαιτούνται για την εύρυθμη λειτουργία τους; Η κατάρρευση αυτή των φορολογικών εσόδων που είμαστε απολύτως σίγουροι ότι θα ακολουθήσει, σε συνδυασμό με το τεράστιο κόστος των «πακέτων στήριξης», προερχομένων από ανύπαρκτα κρατικά ταμεία (μόνο η Κίνα, η Ιαπωνία και η Ρωσία διαθέτουν ακόμη πραγματικό ταμείο), που θα μας οδηγήσει; Πως θα διαμορφωθεί τότε η «καθαρή θέση» των συνταξιοδοτικών και των ασφαλιστικών οργανισμών, καθώς επίσης των ταμείων για την ανεργία ή την ιατρική περίθαλψη;
Όλοι εμείς έχουμε πλέον το συναίσθημα ότι πρόκειται για μία μαύρη τρύπα, η οποία απειλεί να εξαφανίσει τα πάντα. Όσον καιρό ακόμη δεν γνωρίζουμε το ακριβές ύψος της ζημίας, όσο εμφανίζονται νέες μεγάλες επιχειρήσεις, ακόμη και χώρες αντιμέτωπες με τη χρεοκοπία, όσο δεν αξιολογεί κανείς σωστά το πρόβλημα των φορολογικών εσόδων, είναι δυστυχώς αδύνατον να επανέλθει η εμπιστοσύνη, ανεξάρτητα από το πόσα χρήματα θα εξασφαλίσουν οι κυβερνήσεις και οι κεντρικές τράπεζες των μεγάλων Οικονομιών του πλανήτη. Χωρίς όμως εμπιστοσύνη δεν λειτουργεί το σύστημα, ενώ χωρίς χρήματα λειτουργεί, όπως έχει αποδείξει η πρόσφατη εμπειρία.
Επομένως, αυτό που τελικά θα κρίνει την επιτυχία ή την αποτυχία των μέτρων που λαμβάνονται από τις κυβερνήσεις όλου του κόσμου, θα είναι το κατά πόσον τα χρήματα που δαπανώνται θα πείσουν όλους εμάς ότι θα έχουν αποτέλεσμα στη λειτουργία της αγοράς και θα μας ωθήσουν ξανά στην φυσιολογική κατανάλωση και στις κανονικές επενδύσεις. Είναι όμως κάτι τέτοιο εφικτό, όταν είμαστε καθημερινά παθητικοί αποδέκτες μίας τεράστιας καταστροφολογίας, προερχομένης από όλα γενικά τα μέσα ενημέρωσης του πλανήτη μας;
Μπορεί ποτέ να ανακτηθεί η εμπιστοσύνη, η «εμπορική πίστη» ιδιαίτερα που είναι απαραίτητη για τη λειτουργία της ελεύθερης αγοράς, όταν όλοι οι «ειδικοί» (μεταξύ των οποίων και εμείς) προτείνουν «αποχή» από κάθε είδους συναλλαγές, μετρητά χρήματα και αναμονή μέχρι να γίνει ορατό το νέο σημείο ισορροπίας και η τάση (αποπληθωρισμός ή υπερπληθωρισμός) των αγορών;
Ο καπιταλισμός επικράτησε επειδή θεωρήθηκε (Ricardo) σαν το καλύτερο μέσον για την εξασφάλιση α) της μεγαλύτερης ατομικής ευτυχίας και β) της μέγιστης ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων. Αναζητήθηκαν μέσω αυτού και βρέθηκαν τα μέσα για την κατασκευή μίας γέφυρας, από την ευτυχία του ατόμου στην ευημερία της κοινωνίας. Με απλά λόγια, το βασικό αξίωμα του έλεγε πως ότι είναι καλό για το άτομο, είναι θετικό και για την κοινωνία. Κατ’ επέκταση, εκεί που υπάρχει ελεύθερος ανταγωνισμός, τα συμφέροντα του ατόμου και της κοινότητας δεν βρίσκονται ποτέ σε αντίθεση. Το συμφέρον της κοινωνίας δεν μπορεί να βασιστεί πουθενά αλλού, εκτός από την άριστη πραγματοποίηση των συμφερόντων των μελών που την αποτελούν. Ότι είναι λιγότερο επικερδές για το άτομο, είναι λιγότερο επικερδές και για το κράτος.
Σήμερα όμως, ιδιαίτερα μετά την οικονομική κρίση που έχει ξεσπάσει και η οποία οφείλεται κυρίως στην υπερβολική εξυπηρέτηση των συμφερόντων ενός περιορισμένου αριθμού ατόμων, το αξίωμα φαίνεται να έχει χάσει εντελώς την αρχική του ισχύ. Ο αστικός καπιταλισμός των πολλών της τότε εποχής, έχει δώσει τη θέση του στον ολιγοπωλιακό, απολυταρχικό καπιταλισμό των λίγων, εκτροχιάζοντας χωρίς καμία αμφιβολία το τραίνο της ομαλής εξέλιξης. Η αλυσιδωτή πυρηνική αντίδραση της Οικονομίας έχει καλύψει ήδη πολλά στάδια στο δρόμο για την ολοκληρωτική συντριβή της κοινωνίας. Τα στάδια αυτά είναι:
1. Υπερχρέωση της μάζας (λαού), των επιχειρήσεων και του δημοσίου, προς όφελος ενός περιορισμένου αριθμού ατόμων του χρηματοοικονομικού κλάδου και των στελεχών κυρίως των πολυεθνικών επιχειρήσεων.
2. Δημιουργία συνθηκών που συντελούν στην ατομική δυστυχία και αρνητική ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων (πτώση του ΑΕΠ, μείωση των κερδών των επιχειρήσεων, ελαχιστοποίηση των φορολογικών εσόδων κλπ).
3. Φόβος, αβεβαιότητα, υπερβολική δυσπιστία, αντιστροφή της κατανάλωσης, μείωση των δανείων, πανικοβλημένο ξεχρέωμα - ενδεχομένως αποπληθωρισμός ή υπερπληθωρισμός
4. Ανεργία, κοινωνικές αναταραχές, εγκληματικότητα, πολιτικές ανακατατάξεις, προστατευτισμός, γεωπολιτικές ανακατατάξεις (πόλεμοι) κλπ
Από την άλλη πλευρά ο κομμουνισμός, βασικό αξίωμα του οποίου είναι το ακριβώς αντίθετο του καπιταλισμού («Ότι είναι καλύτερο για την κοινωνία, είναι καλύτερο και για το άτομο»), έχει την εμπειρία της προσπάθειας εφαρμογής του προφανώς εναντίον του (Σοβιετική Ένωση κ.α.). Σύμφωνα με αυτήν την αρνητική εμπειρία, «Όταν κανείς απομακρύνει ή παρεμποδίζει τη δράση της αρχής του προσωπικού συμφέροντος, αυτό αρκεί για να υπάρξει μία αναπόφευκτη υποβάθμιση των παραγωγικών δυνάμεων, μία μείωση της γενικής ευημερίας και μία παρακμή της συνολικής ευτυχίας των μελών της κοινωνίας».
Η άποψη (Owen) ότι «μία κομμουνιστική κοινωνία θα ακμάζει και θα παράγει περισσότερα από όσα έχει ποτέ παραγάγει ένας ίσος αριθμός ανθρώπων, αν αυτοί κινητοποιούνται στις προσπάθειες τους από τη θεώρηση της κοινότητας αντί από τη θεώρηση του ατομικού τους συμφέροντος», έχει πλέον αποδειχθεί εσφαλμένη από την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού που προηγήθηκε της ενδεχόμενης κατάρρευσης του καπιταλισμού που βιώνουμε σήμερα.
Αυτό που κατά την άποψη μας μένει είναι ο μέσος δρόμος. Ας μην ξεχνάμε ότι, η επιστροφή των κάποτε κομμουνιστικών χωρών στο δόγμα του καπιταλισμού επιτάχυνε την αναμενόμενη από το Μαρξ διαδικασία της αυτοκαταστροφής του – η σημερινή παγκόσμια κρίση ξεκίνησε κατά πολλούς τη δεκαετία του 1990, αυτήν που χαρακτηρίστηκε από την πτώση των σοσιαλιστικών καθεστώτων. Η ευτυχία του ατόμου συντελεί μεν στην ευημερία της κοινωνίας, αλλά καταλήγει στην ωφελιμότητα των λίγων εις βάρος των πολλών. Από την άλλη πλευρά, η ευημερία της κοινωνίας δεν μπορεί (ακόμη) να είναι το κίνητρο για τη σωστή (παραγωγική) δραστηριοποίηση των ατόμων.
Η μέση οδός θα ήταν αυτή που όσο το δυνατόν θα εξασφάλιζε τα πλεονεκτήματα των δύο προηγουμένων οικονομικών αντιλήψεων και θα ελαχιστοποιούσε τα μειονεκτήματα τους.
Η «ατομική πρωτοβουλία» λοιπόν ίσως οφείλει να περιορισθεί στην ιδιοκτησία επιχειρήσεων
α) που μπορούν να διευθυνθούν ορθολογικά από ένα άτομο (θεωρούμε έως τους 200 απασχολούμενους),
β) που στην περίπτωση πτώχευσης τους δεν συνιστούν ευρύτερο κίνδυνο για την εθνική οικονομία, ούτε προκαλούν υπερβολική ανεργία
γ) που είναι απαραίτητες για την ύπαρξη των νεωτεριστών-επιχειρηματιών (αυτών που κατά τον Schumpeter αποτελούν την κινητήρια δύναμη του συστήματος της ελεύθερης αγοράς) και που
δ) εξασφαλίζουν το μέγιστο δυνατό ελεύθερο ανταγωνισμό (τη μέγιστη δυνατή ελευθερία του ατόμου μόνο μέχρι αυτό το σημείο).
Η «κοινωνική πρωτοβουλία» (Πολιτεία) από την άλλη πλευρά θα έπρεπε να συμπεριλαμβάνει
α) τις κρατικές λειτουργίες διαχείρισης (στενό δημόσιο τομέα) και
β) τις μεγάλες επιχειρήσεις. Στην περίπτωση αυτή επιλέγεται η «κατάτμηση» των εθνικοποιημένων μεγάλων επιχειρήσεων σε αυτόνομες επιχειρηματικές μονάδες (divisions). Στη συνέχεια, η λειτουργία τους μέσω ιδιωτών «υπεργολάβων» του δημοσίου, οι οποίοι θα έχουν τη δυνατότητα να διαχειρισθούν καλύτερα τα υπομεγέθη που τους ανατίθενται. Οι μεγάλες κρατικές επιχειρήσεις θα είναι πλέον οι οργανωτές, με «ιδιωτικοποιημένους» παραγωγικούς μηχανισμούς.
Όπως φάνηκε ξεκάθαρα σήμερα, οι μεγάλες επιχειρήσεις (άνω των 200 απασχολουμένων) και ιδιαίτερα αυτές (πολυεθνικές κλπ) που πρακτικά δεν ανήκουν σε κανέναν, ενώ θεωρητικά και μόνο υπόκεινται στους μετόχους τους (αφού στην πραγματικότητα διευθύνονται με σχεδόν απολυταρχικό τρόπο από κάποιες στην κυριολεξία «ολιγαρχικές» μειονότητες), καταληστεύονται από τους συντελεστές τους και στη συνέχεια «επιστρέφονται», καταχρεωμένες και κατεστραμμένες, πίσω στα κράτη.
Μήπως αυτό δεν σημαίνει η απαίτηση ενίσχυσης της Citti Bank από το αμερικανικό δημόσιο για παράδειγμα, η οποία «απειλεί» την παγκόσμια οικονομία όχι μόνο με την απόλυση χιλιάδων ατόμων, αλλά και με τη χρεοκοπία του χρηματοοικονομικού συστήματος; Η υποχρεωτική εθνικοποίηση (των ζημιών της) ποιόν άλλο θα καταστρέψει εκτός από τους «παθητικούς» μετόχους της, ενώ η τεράστια ανεργία που αναμφίβολα θα προκαλούσε η χρεοκοπία της ποιόν άλλον θα επιβάρυνε εκτός από το δημόσιο;
Αφού λοιπόν έτσι ή αλλιώς τα κράτη θα υποχρεωθούν στην επιστροφή όλων αυτών των υπερμεγεθών επιχειρήσεων που δυστυχώς ιδιωτικοποίησαν ανεύθυνα (και που στη συνέχεια έγιναν αντικείμενο λεηλασίας), καθώς επίσης πολλών άλλων που ακολουθούν ή θα ακολουθήσουν το δυστυχώς επιτυχημένο (για το ατομικό συμφέρον!!) παράδειγμα τους, γιατί να συνεχίσουν να βαδίζουν σε αυτό τον ολισθηρό δρόμο; Γιατί να μην προηγηθούν των εξελίξεων και να μην εθνικοποιήσουν με δική τους πρωτοβουλία τις υπερμεγέθεις επιχειρήσεις, όσο ακόμη αυτές είναι κερδοφόρες, αντί να περιμένουν να τους επιστραφούν χρεοκοπημένες;
Μήπως δεν εμποδίζουν ήδη τον ελεύθερο ανταγωνισμό, δεν καταστρέφουν την ατομική πρωτοβουλία, δεν οργανώνονται κρυφά σε «καρτέλ», «υπαγορεύοντας» σε όλους εμάς τις απαιτήσεις τους και δεν εκβιάζουν με κάθε τρόπο τις κυβερνήσεις, μη συνεισφέροντας σχεδόν καθόλου στα φορολογικά έσοδα των κρατών; Τέλος, είναι ποτέ δυνατόν να ελέγξει κανείς σωστά κάτι που δεν του ανήκει, όπως για παράδειγμα τις τράπεζες και τον ανεύθυνο, ληστρικό τρόπο λειτουργίας τους που διαπιστώθηκε σήμερα;
Αυτές οι μεγάλες επιχειρήσεις έτσι και αλλιώς ανήκουν (όσον αφορά τις ζημίες) στις κοινωνίες, αφού αυτές είναι οι (παθητικοί) άμεσοι ή έμμεσοι μέτοχοι τους. Τι νόημα έχει λοιπόν να λέμε ότι τα κράτη είναι ανίκανα να διευθύνουν τέτοιες επιχειρήσεις, ενώ οι ιδιώτες είναι ικανοί; Πως είναι πρακτικά ικανοί να διευθύνουν σωστά οι ιδιώτες-μέτοχοι με βάση αυτά που διαπιστώνουμε σήμερα; Από πού αποδεικνύεται η ικανότητα των μετόχων (όσον αφορά την επιλογή της διοίκησης, τη στελέχωση και τον έλεγχο των πεπραγμένων) της General Motors, της Bank of America, της UBS, της Ford και της ενεργειακής Enron που κατάφερε τελικά να υπερχρεώσει την Καλιφόρνια μεταξύ άλλων; Δεν θα ήταν καλύτερο να είχε η Καλιφόρνια δημόσια την επιχείρηση ηλεκτρισμού της, παρά να βρεθεί στην κατάσταση που βρέθηκε;
Κανείς φυσικά δεν ισχυρίζεται ότι τα κόμματα, που πρακτικά διευθύνουν τα κράτη, έχουν την απαραίτητη στελέχωση για να διευθύνουν όλες τις μεγάλες επιχειρήσεις. Τουλάχιστον όμως είναι σε θέση να το επιδιώξουν, ενώ όλοι εμείς, οι άμεσα ή έμμεσα μέτοχοι ή εργαζόμενοι των υπερ-επιχειρήσεων, μπορούμε να το απαιτήσουμε ενεργά με την ψήφο μας – σε κάθε περίπτωση καλύτερα από την παθητική υποταγή μας στις ιδιωτικές ολιγαρχίες.
Βέβαια θα αυξηθεί ο κίνδυνος της διαφθοράς, στην οποία μας έχει δυστυχώς συνηθίσει κατά κάποιον τρόπο η πολιτική εξουσία. Όμως, δεν είναι αντίστοιχη, αν όχι κατά πολύ μεγαλύτερη, η διαφθορά του ιδιωτικού τομέα, όσον αφορά τις μεγάλες επιχειρήσεις; Τουλάχιστον όσον αφορά την πολιτική έχουμε τη δυνατότητα και κάποια μέσα (ψήφος, ΜΜΕ κ.α.) να την περιορίσουμε ενώ, όσον αφορά τις επιχειρήσεις, τα μέσα και οι δυνατότητες μας είναι ανύπαρκτες.
«Ουδέν κακόν αμιγές καλού» λοιπόν - μία μοναδική ευκαιρία να διορθωθούν τα κακώς κείμενα, να καθαρίσει η Οικονομία από τα διάφορα «σκουπίδια» που είχαν τόσα χρόνια συσσωρευτεί, κρυφτεί καλύτερα κάτω από το τραπέζι, να σταματήσουν οι απίστευτες κλοπές των «χρηματοοικονομικών ακροβατών», να καταπολεμηθεί η διαφθορά και να βρεθεί ίσως το αντίδοτο για τον δηλητηριώδη ιό που απειλούσε ανέκαθεν και συνεχίζει να απειλεί το σύστημα της ελεύθερης αγοράς: το μονοπωλιακό καπιταλισμό δηλαδή και την υπερσυγκέντρωση πλούτου σε λίγους.
Ίσως, μέσα από την εμπειρία της κρίσης, να αντιστρέψουμε το ερώτημα, το οποίο έθεσαν και απάντησαν, κατάλληλα για την εποχή τους, οι προηγούμενοι Οικονομολόγοι. Ίσως αναρωτηθούμε, αντίθετα με αυτούς, «Ποιό είναι το επίπεδο υλικής ευημερίας που μπορούμε να φτάσουμε», χωρίς να καταστρέψουμε τον πλανήτη μας και εξασφαλίζοντας ευτυχισμένα άτομα-μέλη της παραγωγικής διαδικασίας;
Ίσως μέσα από αυτήν την κρίση - αν όχι, μέσα από τις επόμενες που υποχρεωτικά θα ακολουθήσουν, εάν δεν λυθεί ριζικά, αλλά απλά μεταφερθεί το πρόβλημα στο μέλλον - να καταφέρουμε τελικά να συνδυάσουμε τις δύο αντιμαχόμενες οικονομικές θεωρίες και να βαδίσουμε στο μέσο δρόμο, επιτυγχάνοντας έναν έντιμο και λειτουργικό κομμουνιστικό καπιταλισμό (στελεχωμένο με πολιτικά άτομα πλήρως εκπαιδευμένα, οικονομικά ανεξάρτητα και με επαγγελματική εμπειρία) που θα επαναφέρει ξανά το σύστημα σε ισορροπία. Μόνο τότε θα σταματήσουν αυτού του είδους οι κρίσεις. Μέχρι τότε, θα συνεχίσουν να επαναλαμβάνονται όλο και πιο συχνά – κάθε φορά ακόμη μεγαλύτερες και πολύ πιο επικίνδυνες.
www.virvilis.gr |
| |
| |
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
ΡΥΘΜΙΣΗ ΟΦΕΙΛΩΝ |
|
|
|
|
|
Για σύνταξη οικονομοτεχνικής μελέτης για εξωδικαστική ρύθμιση των οφειλών σας, επικοινωνήστε μαζί μας. |
|
|
|
|
|
περισσότερα |
|
|
|
|
|
ΟΦΕΙΛΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ |
|
|
|
|
|
Ρυθμίσεις Οφειλών Επιχειρηματιών... |
|
|
|
|
|
περισσότερα |
|
|
|
|
|
ΤΡΑΠΕΖΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ |
|
|
|
|
|
Το Τραπεζικό Μας Τμήμα Είναι Έτοιμο.... |
|
|
|
|
|
περισσότερα |
|
|
|
|
|
ΚΑΡΙΕΡΑ |
|
|
|
|
|
Προϋποθέσεις Συνεργασίας με την Εταιρία μας |
|
|
|
|
|
περισσότερα |
|
|
|
|
|
